Νηστεία για την Υγεία μας

Οι χριστιανοί  πιστοί συνηθίζουν, εδώ και πολλά χρόνια, να νηστεύουν για 40 ημέρες πριν από την ημέρα του Πάσχα. Η χριστιανική, ορθόδοξη νηστεία έρχεται στο αποκορύφωμά της  τη Μεγάλη Εβδομάδα, όπου πολλοί χριστιανοί στερούνται ακόμα και το ελαιόλαδο.

Κατά τη διάρκεια αυτής της εγκρατούς περιόδου, ακολουθώντας μια πλήρη διατροφή μειώνουμε τις πιθανότητες έλλειψης κάποιου θρεπτικού συστατικού, εφόσον υπάρχει ποικιλία στις τροφές.

Συχνά παρατηρούνται ελλείψεις σιδήρου, βιταμίνης Β12, ασβεστίου και βιταμίνης D, καθώς βασικές πηγές τους είναι τα ζωικά προϊόντα, το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Μετά από  μακροχρόνια έλλειψή τους, αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης αναιμίας ή μειωμένης οστικής πυκνότητας, οστεοπόρωσης.

Παρόλα αυτά υπάρχουν και φυτικές πηγές αυτών των στοιχείων, που η βιοδιαθεσιμότητά τους αντιστοιχεί στο 1/10, έναντι των ζωικών πηγών τους.

Για να γίνει η βέλτιστη απορρόφηση του φυτικού σιδήρου, απαιτείται η παρουσία βιταμίνης C, ενώ για το φυτικό ασβέστιο απαιτείται η ύπαρξη της βιταμίνης D.

Τον φυτικό σίδηρο, τον βρίσκουμε στα όσπρια, τους ξηρούς καρπούς, τα εμπλουτισμένα δημητριακά, τα σκούρα πράσινα λαχανικά (μπρόκολο, σπανάκι), τα όστρακα, το σουσάμι και τα προϊόντα του (ταχίνι, χαλβάς, παστέλι, κουλούρι).

Για να απορροφηθεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό συστήνεται η αποφυγή ταυτόχρονης λήψης των μη ζωικών πηγών του με πολυφαινόλες (καφές, τσάι), οξαλικά οξέα (σπανάκι, σέλινο, παντζάρι, μελιτζάνα, χόρτα, μπάμιες, μούρα, ξηροί καρποί, τσάι, κακάο), φυτικές ίνες, φυτικό οξύ (προϊόντα ολικής άλεσης, καφές, κρόκος αυγού, όσπρια, ξηροί καρποί) ή πηγής ασβεστίου.

Αντίστοιχα, τη βιταμίνη C τη συναντάμε στο πορτοκάλι, το λεμόνι, την πιπεριά, τη ντομάτα, που καλό θα ήταν να βρίσκονται στο ίδιο γεύμα με τα παραπάνω, ώστε να έχουμε τη μέγιστη απορρόφηση από το έντερο (π.χ. σπανακόρυζο με ντομάτα ή αρκετό λεμόνι).

Προσοχή απαιτείται σε άτομα που πάσχουν από αναιμίες, έγκυες, θηλάζουσες, εφήβους, παιδιά και αθλητές, που οι απαιτήσεις τους είναι αρκετά αυξημένες.

Φυτικές πηγές ασβεστίου αποτελούν τα όσπρια, οι ξηροί καρποί, τα όστρακα, ορισμένα θαλασσινά, το σουσάμι και τα προϊόντα του, η σόγια και τα προϊόντα της. Για να πραγματοποιηθεί η μέγιστη απορρόφηση ασβεστίου απαιτείται η αποφυγή ταυτόχρονης λήψης πηγών οξαλικών οξέων , φυτικών ινών ή φυτικού οξέος .

Από την άλλη πλευρά, την αναντικατάστατη βιταμίνη D μπορούμε να την προμηθευτούμε από εμπλουτισμένα δημητριακά, με απαραίτητη προϋπόθεση να βρίσκονται σε λιπαρό περιβάλλον, καθώς είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη, δηλαδή το λίπος θα βοηθήσει το έντερο να την απορροφήσει. Επίσης, η βιταμίνη D είναι μια ουσία που το δέρμα μας μπορεί και την παράγει όταν βρίσκεται σε άμεση επαφή με τον ήλιο, γεγονός που σπάνια μπορεί να βρεθεί σε έλλειψη σε ένα άτομο που μένει στην Ελλάδα.

Προσοχή απαιτείται για τα άτομα που πάσχουν από κάποια πάθηση στα οστά, όπου οι απαιτήσεις του είναι αρκετά αυξημένες.

Μην ξεχνάμε ακόμη και τη βιταμίνη Β12, που τη βρίσκουμε κυρίως στο κόκκινο κρέας, τροφή που δεν συμπεριλαμβάνεται στη νηστεία, με μόνη φυτική πηγή του τα εμπλουτισμένα δημητριακά.

Προσοχή απαιτείται για τα άτομα που πάσχουν από μεγαλοβλαστική αναιμία.

Αξιολογώντας τη νηστεία από ειδικούς, έχει αποδειχθεί ευεργετική για τον ανθρώπινο οργανισμό, καθώς αποτελεί φυτοφαγία, γεγονός που δηλώνει μειωμένη πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών οξέων, μεγάλων ποσοτήτων χοληστερόλης και ζωικής πρωτεΐνης, προϊόντα επιβαρυντικά για την υγεία .

Παρόλα αυτά, η αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών, πολύτιμων ιχνοστοιχείων και φυτοχημικών ουσιών φορτίζει τον οργανισμό με θρεπτικά συστατικά.

Η υπερβολή όμως και η παρατεταμένη εφαρμογή των κανόνων της χριστιανικής νηστείας και συγκεκριμένα η χαμηλή κατανάλωση πρωτεΐνης, μπορεί να μειώσει το μυϊκό ιστό του σώματος και κατ' επέκταση να μειώσει το βασικό μεταβολισμό, δηλαδή τις καύσεις μας, δημιουργώντας συχνά ένα αίσθημα αδυναμίας.

Η αυξημένη κατανάλωση φυτικών ινών, από την άλλη πλευρά, βοηθά, σε μεγάλο βαθμό, στη βελτίωση των επιπέδων των λιπιδίων του αίματος (ολική χοληστερόλη, κακή χοληστερόλη – LDL, τριγλυκερίδια). Η παραπάνω βασική αρχή διατροφής συμβάλλει, επίσης, στην καλύτερη λειτουργία του εντέρου, καθώς και στον έλεγχο των επιπέδων της γλυκόζης του αίματος.

Με αυτόν τον τρόπο διατροφής, επιτυγχάνεται και μείωση των επιπέδων της αρτηριακής πίεσης, εφόσον οι προσληφθείσες ποσότητες καλίου αυξάνονται, αντίστοιχα του νατρίου μειώνονται, με την προϋπόθεση  ότι  το αλκοόλ καταναλώνεται σε χαμηλές ποσότητες.

Η μειωμένη κατανάλωση ζωικής πρωτεΐνης και η μείωση του σωματικού βάρους, συχνά οδηγούν, ιδιαίτερα τον ανδρικό πληθυσμό, σε μείωση των επιπέδων του ουρικού οξέος στο αίμα.

Να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι για να επιτευχθεί η απώλεια βάρους χρειάζεται να εστιάσουμε στην ποσότητα που καταναλώνουμε τα “επιτρεπόμενα” προϊόντα, ακολουθώντας τη βασική αρχή της νηστείας, την εγκράτεια. Τα κυριότερα προϊόντα που αν υπερκαταναλωθούν θα δώσουν τα αντίθετα αποτελέσματα είναι τα αμυλούχα (ψωμί, ρύζι, μακαρόνι, πατάτα), το λίπος (ελαιόλαδο), η ταραμοσαλάτα, οι πίτες, οι ξηροί καρποί και ο χαλβάς, το πλούσιο θρεπτικά αλλά και επιβαρυμένο ενεργειακά νηστίσιμο γλυκό.

Προτιμότερο θα ήταν η διατροφή μας να εστιάζεται στα θαλασσινά, τις γαρίδες και τις καραβίδες (προσοχή στα άτομα που έχουν υψηλά επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα) αλλά και στα όσπρια. Για να μειωθεί το αίσθημα της πείνας απαιτείται επαρκής ποσότητα νερού σε ημερήσια βάση (6-8 ποτήρια) αλλά και ένα πλούσιο πρωινό.

Παράλληλα, πολλά από τα ιχνοστοιχεία των φυτικών τροφίμων αποτελούν τα αντιοξειδωτικά.

Την περίοδο αυτή, που αυξάνεται η λήψη τους, προκαλώντας αποτοξίνωση του οργανισμού, μείωση του οξειδωτικού στρες, ενώ ταυτόχρονα ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Επιπλέον, η αυξημένη κατανάλωση φυτικών τροφίμων και η παράλληλη μείωση των ζωικών, μειώνουν δραστικά τον κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου (π.χ. παχέος εντέρου).

Στις γυναίκες, ενισχύεται η δημιουργία κολλαγόνου, βελτιώνοντας έτσι την υφή αλλά και την εμφάνιση της επιδερμίδας.

Ακολουθώντας αυτή τη διατροφή συμβάλλουμε σε μια αντιφλεγμονώδη, αντιγηραντική και μακροβιοτική δράση στον οργανισμό μας.

Όσο και αν ακούγεται παράλογο ίσως, η φυτοφαγική διατροφή αυτή μας οδηγεί σε σωματική αλλά και πνευματική ευεξία. Η χριστιανική νηστεία ακόμα, έχει την ικανότητα να αυξάνει την ενεργητικότητα του ατόμου και ταυτόχρονα βελτιώνει τη διάθεση, μειώνοντας την εμφάνιση συμπτωμάτων κατάθλιψης.

Για κάποιον που τηρεί αυτή τη διατροφή, προκαλείται ηθική ικανοποίηση όταν επιτευχθεί ο στόχος να συγκρατηθεί στους “πειρασμούς”έως το πέρας των σαράντα ημερών, αισθάνεται ότι το σώμα του υπέστη την “κάθαρση”, ενώ ταυτόχρονα έχει ένα αίσθημα ψυχικής ανάτασης.

Δίνοντας προσοχή στα παραπάνω βασικά τμήματα της χριστιανικής νηστείας,

μπορείτε να μεγιστοποιήσετε τα οφέλη για το σώμα σας,

χωρίς να φοβάστε για την υγεία σας, αντιθέτως μάλιστα, να τη βελτιώσουμε!

Ευστρατία Κοντορουχά

Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Μέλος του Πανελλήνιου Συλλόγου Διαιτολόγων - Διατροφολόγων

Διατροφικά Ερωτήματα Νηστείας

Πολλοί πιστοί Χριστιανοί έχουν επιλέξει να νηστέψουν καθ όλη τη διάρκεια της Σαρακοστής, ενώ άλλοι ακολουθούν την παράδοση μόνο τη Μεγάλη Εβδομάδα.

Η νηστεία διατροφικά ερμηνεύεται ως μια περιοδική χορτοφαγία, με τη μορφή που ο καθένας της δίνει, είτε καταναλώνοντας και γαλακτοκομικά προϊόντα και αβγά, είτε όχι.

Συχνά όμως δημιουργούνται διάφορα ερωτήματα τα οποία έγκειται στο κατά πόσον ο ανθρώπινος οργανισμός ταλαιπωρείται ή του δίνεται ένα χέρι βοηθείας για ένα πιο υγιές μέλλον.

Σε αυτό το άρθρο θα προσπαθήσουμε να δώσουμε κάποιες απαντήσεις.

Είναι πράγματι ασφαλής η νηστεία και για τις σαράντα ημέρες;

Μια σωστά σχεδιασμένη χορτοφαγική διατροφή μπορεί να καλύψει τις σωματικές μας ανάγκες. Η καθοδήγηση ενός πτυχιούχου διαιτολόγου μπορεί να φανεί καθοριστική για τη σχεδίαση ενός επαρκούς θρεπτικά ημερήσιου διαιτολογίου.

Η νηστεία βοηθά στην απώλεια βάρους?

Αρχικά να τονίσουμε ότι το κρέας δεν έχει ενοχοποιηθεί για την πρόσληψη κιλών. Καθοριστικό ρόλο στην αύξηση βάρους παίζει ο συνδυασμός της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης με τη δαπάνη ενέργειας, λόγω της σωματικής μας δραστηριότητας.

Για την απώλεια βάρους που συχνά παρατηρείται στα άτομα που νηστεύουν ευθύνεται η αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών, καθώς μειώνεται η ημερήσια θερμιδική  πρόσληψη, λόγω του αισθήματος κορεσμού που αυτές προκαλούν.

Ακόμη, το χορτοφαγικό διαιτολόγιο περιλαμβάνει τρόφιμα με χαμηλό θερμιδικό περιεχόμενο, δηλαδή μεγάλη ποσότητα των τροφίμων που επιλέγονται, προσδίδουν λιγότερες θερμίδες από προϊόντα ζωικής προέλευσης.

Πάντα βέβαια απαιτείται έλεγχος της ποσότητας που προσλαμβάνουμε!

Οι μεγάλες μερίδες, το πολύ λάδι και η αυξημένη κατανάλωση αμυλούχων τροφίμων (ψωμί, μακαρόνι, ρύζι, πατάτα) αποτελούν συχνές καταχρήσεις αυτής της περιόδου. Αν αναλογιστεί κανείς ότι 1 κουταλιά της σούπας ελαιόλαδο μας δίνει περίπου 140 θερμίδες και μια φέτα ψωμί γύρω στις 80, μπορούμε να δούμε τις υπερβολές που στην καθημερινότητά μας συχνά παραβλέπουμε.

Η περίοδος της νηστείας μπορεί να μας προστατεύσει από το σακχαρώδη διαβήτη;

Μια διατροφή με κύριο συστατικό της τις φυτικές τροφές, προφυλάσσει σημαντικά από το σακχαρώδη διαβήτη, ενώ ταυτόχρονα βοηθά στην αντιμετώπισή του. Καθοριστική είναι η συμβολή εκτός των φρούτων και των λαχανικών, των οσπρίων και των ξηρών καρπών. Όλα έχουν αυξημένη περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη.

Παράλληλα, αυτή η διατροφή βοηθά στην πρόληψη των συνοδών διαταραχών του διαβήτη, όπως τις καρδιαγγειακές παθήσεις και την ανάπτυξη νεφρικής νόσου.

Εφόσον δεν καταναλώνω κρέας, δεν προσλαμβάνω την απαιτούμενη πρωτεΐνη για τις ανάγκες του σώματός μου. Τί μπορώ να κάνω γι' αυτό?

Πολλοί θεωρούν ότι η επαρκής πρόσληψη πρωτεΐνης καλύπτεται μόνο από την κατανάλωση κρέατος, μη γνωρίζοντας ότι υπάρχουν και φυτικές τροφές που περιέχουν πρωτεΐνη, όπως τα όσπρια (φασόλια, φακές, ρεβίθια), οι ξηροί καρποί, η σόγια και τα προϊόντα της, τα αβγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, για όσους επιλέγουν να μην τα στερηθούν.

Να σημειωθεί ότι η φυτική πρωτεΐνη δεν είναι ισάξια της ζωικής.

Για να επιτύχουμε λοιπόν τη βέλτιστη πρόσληψής της μπορούμε να κάνουμε σωστούς συνδυασμούς τροφών στο ίδιο γεύμα.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι:

·        Όσπρια & ρύζι (π.χ. φακόρυζο)

·        Γάλα & ρύζι (π.χ. ρυζόγαλο)

·        Γιαούρτι & καρύδια

·        Μακαρόνια & κιμάς σόγιας

·        Λαζάνια & τυρί σόγιας (tofu)

·        Γάλα σόγιας & δημητριακά πρωινού

Η νηστεία βοηθά στον έλεγχο της πίεσης;

Μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά αλλά και γαλακτοκομικά προϊόντα, φαίνεται να δρα ευεργετικά για τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης. Η δράση της αυτή οφείλεται κυρίως στην αυξημένη περιεκτικότητα της διατροφής αυτής σε κάλιο, ασβέστιο και μαγνήσιο.

Αν αυτές οι αρχές διατροφής ακολουθούνται καθημερινά μπορούμε να ελέγξουμε καθοριστικά την αυξημένη μας πίεση. Αν όμως επιλέγουμε μόνο για αυτές τις μέρες να τις ακολουθήσουμε, δίνουμε απλά μια "ανάσα" στον οργανισμό μας.

Να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι η αυξημένη κατανάλωση θαλασσινών, που συνηθίζεται τις Άγιες Μέρες του Πάσχα, συνοδεύεται από αυξημένη πρόσληψη νατρίου, τον ανταγωνιστή του καλίου και σύμμαχο της αυξημένης αρτηριακής πίεσης. Απαιτείται λοιπόν ιδιαίτερη προσοχή στην ποσότητα αλλά και την συχνότητα λήψης τους.

Η αυξημένη χοληστερόλη αίματος θα βελτιωθεί ακολουθώντας την παράδοση των ημερών?

Οι φυτικές τροφές βοηθούν στον περιορισμό της ολικής και της "κακής" (LDL) χοληστερόλης. Αντίστοιχη είναι και η δράση την ξηρών καρπών, οι οποίοι είναι πλούσιες πηγές μονοακόρεστων και πολυακόρεστων λιπαρών, στοιχεία πολύτιμα για ένα καλό λιπιδαιμικό προφίλ. Ένας ακόμη σύμμαχος σε αυτό το έργο είναι οι φυτοστερόλες, που βρίσκονται στα όσπρια, τα φυτικά έλαια, και έχουν την ικανότητα να παρεμποδίζουν την απορρόφηση της χοληστερόλης από το έντερο, με αποτέλεσμα τη μειωμένη απορρόφησή της.

Έχω αναιμία. Η νηστεία απαγορεύεται;

Αρχικά συστήνεται η συγκατάθεση του θεράποντα ιατρού για να νηστέψετε και κατόπιν η καθοδήγηση από έναν πτυχιούχο διαιτολόγο.

Φυσικά υπάρχουν φυτικές τροφές πλούσιες σε σίδηρο, με τη διαφορά ότι για να γίνει σωστά η απορρόφησή του απαιτείται η παρουσία βιταμίνης C ή β-καροτενίου στο ίδιο γεύμα. Αποφύγετε το συνδυασμό τους με καφέ, τσάι, χαμομήλι, κακάο και γαλακτοκομικά προϊόντα.

Πηγές σιδήρου: Όσπρια (φακές, φασόλια, ρεβίθια), Λαχανικά (σπανάκι, κολοκυθάκια, αρακάς, μπρόκολο, φύλλα παντζαριού, ντοματοχυμός), Φρούτα (αποξηραμένα φρούτα - δαμάσκηνα, βερίκοκα, σύκα, σταφίδες), Ξηροί καρποί (κάσιους, αμύγδαλα, φιστίκια, κολοκυθόσποροι, ηλιόσποροι, σουσάμι), Εμπλουτισμένα τρόφιμα (δημητριακά πρωινού)

Πηγές βιταμίνης C: Εσπεριδοειδή (πορτοκάλι, μανταρίνι, λεμόνι), Ακτινίδιο, Μπρόκολο, Πιπεριές, Κουνουπίδι

Πηγές β-καροτενίου: Καρότο, Βερίκοκο, Σπανάκι, Μαρούλι, Μπρόκολο

Καλό Πάσχα με υγεία & διατροφική συνείδηση!!!

Κοντορουχά Ευστρατία

Διαιτολόγος -Διατροφολόγος

Μέλος Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων - Διατροφολόγων

Διατροφικά σφάλματα γονέων παιδεύουσιν τέκνα

Στις μέρες μας συχνά συναντάμε εφήβους που δείχνουν μια δυσαρέσκεια για το σώμα τους. Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί συμβαίνει αυτό;

Αρχικά ευθύνονται οι απαιτήσεις της εποχής, καθώς βομβαρδιζόμαστε καθημερινά με πολύ αδύνατα και καλογυμνασμένα σώματα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, όμως, ότι δεν είναι πάντα υγιής ο οργανισμός με αυτή την εικόνα. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η υγεία μας είναι πολύ σημαντικότερη από ένα πολύ αδύνατο ή ένα άψογα σμιλεμένο σώμα.

Στην αντίπερα όχθη, βλέπουμε τριγύρω μας παχύσαρκα παιδιά, γεγονός που αποκτά επιδημικές τάσεις στη χώμα μας, εφόσον τα 4 στα 10 ελληνόπουλα είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα, σύμφωνα με έρευνα του 2013. 

Την ευθύνη αυτής της κατάστασης φαίνεται να έχει αρχικά η εισβολή του Δυτικού τρόπου ζωής στην καθημερινότητά μας (πρόχειρο και γρήγορο φαγητό & μειωμένη φυσική δραστηριότητα) και κατά δεύτερον το “κατοχικό σύνδρομο”, που συχνά κυριεύει τους κηδεμόνες τους.

Βλέπουμε τους συγγενείς των παιδιών να χρησιμοποιούν το φαγητό ως μέσο επιβράβευσης ή ως δείγμα αγάπης. Προσπαθούν να ωθήσουν το παιδί να καταναλώσει ολόκληρη τη μερίδα που του έχουν σερβίρει με διάφορα τεχνάσματα, αδιαφορώντας για την πραγματική σωματική ανάγκη του παιδιού.

Πρέπει όμως οι γονείς και οι παππούδες να συνειδητοποιήσουν ότι κρύβονται σοβαροί κίνδυνοι πίσω από την εμφάνιση της παχυσαρκίας σε ένα μικρό παιδί, καθώς αυξάνονται οι πιθανότητες εμφάνισης σοβαρών προβλημάτων υγείας, τα οποία θα κουβαλάει σε όλη του τη ζωή .

Εντύπωση προκαλεί στην επιστημονική κοινότητα, ότι μικρά παιδιά στην εποχή μας εμφανίζουν σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, υπέρταση, υπερλιπιδαιμία, ασθένειες που είθισται να αφορούσαν κυρίως ενήλικες

Η ενεργοποίηση ολόκληρης της οικογένειας είναι το πρώτο και καθοριστικότερο βήμα που πρέπει να γίνει, ώστε κατά πρώτο λόγο να προληφθούν και κατά δεύτερο να καταπολεμηθούν τέτοιες καταστάσεις, για μια υγιή ενήλικη ζωή.

Τα παιδιά εκτός των άλλων κληρονομούν από τους γονείς τις διατροφικές τους συνήθειες και την γενετική προδιάθεση παχυσαρκίας που πιθανώς φέρουν. Αν οι γονείς βοηθήσουν από μικρή ηλικία να αποκτήσουν τα παιδιά έναν υγιεινό τρόπο ζωής (μεσογειακή διατροφή και συστηματική φυσική δραστηριότητα) μπορούν να προλάβουν καταστάσεις νοσηρούς παχυσαρκίας εγκαίρως.

Τα πρότυπά τους, τουλάχιστον στην αρχή της ζωής τους είναι οι γονείς, τους οποίους μιμούνται. Μετά το θηλασμό που ξεκινάει η λήψη τροφής χάνεται ο έλεγχος της ποσότητας. Σύμφωνα με μελέτες μάλιστα, όσο πιο πολύ κρατήσει ο θηλασμός για ένα βρέφος, τόσο μειώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης παχυσαρκίας στα παιδιά.

Εκτός όμως από τις οργανικές επιπτώσεις που παρατηρούνται, φαίνεται να επηρεάζονται τα παιδιά και ψυχολογικά και κοινωνικά.

Τα παχύσαρκα παιδιά περιθωριοποιούνται από το κοινωνικό τους περιβάλλον, ενώ  τα κορίτσια νεαρής ηλικίας εμφανίζουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση.

Πρέπει να ενεργοποιηθεί, λοιπόν, ολόκληρη η οικογένεια για την σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών, ακολουθώντας τις βασικές κατευθύνσεις ενός υγιούς και ισορροπημένου τρόπου ζωής και διατροφής.

Κοντορουχά Ευστρατία

Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Μέλος Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων – Διατροφολόγων